Skip to main content
Ιστορία της Άλωνας
μια ιστορία πολλών αιώνων

Η Άλωνα βρίσκεται στη Βόρεια πλευρά της οροσειράς του Τροόδους ανάμεσα στις κορυφές της Μαδάρης και της Παπούτσας. Ανήκει στην επαρχία της Λευκωσίας και στην περιφέρεια Πιτσιλιάς. Θεωρείτε σαν ένα απλό τα πιο ψηλά χωριά της Κύπρου, μιας που το μέσο υψόμετρο του είναι κοντά στα 1200μ.

Αναφέρεται σε πολλά έγγραφα και χειρόγραφα βιβλία από τα πρώτα χρόνια της Φραγκοκρατίας σαν ένα από τα χωριά που ανήκαν στην κυριότητα του βασιλέα που εκαρπούτο όλους τους φόρους και απολάμβανε όλα τα ωφελήματα, σύμφωνα με το πρωτόκολλο της εποχής. Σε παλαιό Κώδικα του Μοναστηριού του Άρακα τον οποίο μελέτησε και έκδοσε καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων γίνεται αναφορά σε μια τρομερή χαλαζοθύελλα κατά τον 12 ή 13ο αιώνα κατά την οποία σκοτώθηκαν 1 – 2 κάτοικοι του χωριού. Ακόμη σε κάποιο χειρόγραφο βιβλιοθήκης της Ελβετίας, αναφέρεται το όνομα κάποιοι Χατζημιχάλη ή κάτι τέτοιο που ήταν ένα είδος τοπικού δικαστή κατά τις αρχές του 13ου αιώνα. Κατά τη Φράγκικη περίοδο το χωριό, όπως αφήνεται να νοηθεί και από διάφορες γραπτές πηγές, ήταν εκτός των άλλων και ο βοτανικός κήπος της αυλής και καλλιεργούντο φαίνεται σ’ αυτό πολλά φαρμακευτικά φυτά, αλλά και αρωματικά.

Ένα μάλιστα από τα πιο σπάνια δέντρα που τα φύλλα και οι καρποί του χρησιμοποιούνταν σαν τσάι, η Σουρουπία ή Σουβκιά – άγνωστο το επιστημονικό όνομα που δεν ανακαλύφθηκε σε λεξικά και εγκυκλοπαιδειές – έδωσε το τοπωνύμιο σε περιοχή λίγο πάνω από το χωριό, τις ‘’Σουβκιές’’, όπου υπάρχει ακόμη ένα από τα σχετικά δέντρα. Ακόμη φαίνεται ότι κατάλοιπο της τότε εποχής ήταν και το τραγούρι, εξαίρετο αρωματικό λαχανικό, για το οποίο ήταν ξακουστή η Άλωνα και ήταν ένα από τα απαραίτητα πράγματα που κουβαλούσαν οι αγωγιάτες στη Λευκωσία και το μοσχοπουλούσαν και πριν από 100 χρόνια.

Στην τότε εποχή ή και παλιότερα, άρχισαν να καλλιεργούντο στον τόπο μας και ένα είδος πολύ μυρωδάτης τριανταφυλλιάς από την οποία έβγαζαν εξαίρετο ροδόσταγμα με τον πανάρχαιο τρόπο απόσταξης σε κατσαρόλα και για το οποίο φημιζόταν η Άλωνα. Η τριανταφυλλιά αυτή που αφθονούσε στην περιοχή του Καμινιού εκτοπίστηκε στα μέσα του 20ου αιώνα από την γνωστή σ ’εμάς δεκαετίες καλλιεργήθηκε έντονα στην κοινότητα μας και τα άνθη της ήταν ενά από τα εισοδήματα των κατοίκων.

Πότε όμως ιδρύθηκε το χωριό, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητά. Πάντων στην περιοχή είναι πέραν από βέβαιο πως ζούσαν άνθρωποι στην Ελληνιστική εποχή καθώς και στα πρώτα χριστιανικά χρόνια και υπήρχε μεγάλος οικισμός στο μέρος που ονομάζουμε σήμερα Διποτάμια, στην συμβολή των ρεμάτων του Πολυστύπου και της Άλωνα όπου κατά καιρούς βρέθηκαν πολλά αρχαία αντικείμενα. Βέβαια κάτοικοι του οικισμού θα ανηφόριζαν τη δική μας κοιλάδα και όπου είχε άφθονο νεράκι θα έκαναν το περιβολάκι τους και θα έκτιζαν το σπιτοκάλυβό τους. Επίσης οι βοσκοί θα ανηφόριζαν προς τα βουνά μας με τα κοπάδια τους και θα έφταναν μέχρι τις κορυφογραμμές, για να α βοσκήσουν. Σε μερικές από τις κορφές μας, υπάρχουν ακόμη ακατέργαστες πλακουδερές πέτρες , κτισμένες ξερολιθιά και καλυμμένες από τα βρύα που πολύ πιθανόν να αποτελούσαν πρόχειρους βωμούς, όπου οι βοσκοί της εποχής να έκαναν κάποιες θυσίες των ζωντανών τους, για να εξευμενίσουν. Κατά καιρούς επίσης βρέθηκαν στις κάτω γειτονιές κάποια νομίσματα της εποχής των Πτολεμαίων, μα κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα από που προήλθαν. Κάποιες ιστορίες που μοιάζουν με παραμύθια και τις διηγούνταν οι προπάπποι μα μιλούν για χρυσούς τρίποδες και κάποια άλλα χάλκινα ή χρυσά αγγεία που είδαν στου Λέστη και σε άλλες περιοχές, που χάθηκαν.